Böbrek taşları, kristallerden oluşan katı kütlelerdir. Böbrek taşları genellikle böbreklerin sağlıksız olmasından dolayı kaynaklanır. Böbrek taşları, boşaltım sisteminin şu elemanlarında görülebilir: böbrekler, üreter, mesane ve üretra. Böbrek taşları ağrılı bir tıbbi sorun olabilir. Böbrek taşlarının nedenleri taş türlerine göre değişmektedir.
Tüm böbrek taşları aynı kristallerden oluşmaz. Farklı böbrek taşı türleri şunları içerir:
Kalsiyum: Kalsiyum taşları en yaygın olan böbrek taşıdır. Kalsiyum fosfat veya maleattan oluşabilmelerine rağmen, genellikle kalsiyum oksalatın kristalleşmesi sonucu meydana gelirler.
Daha az oksalat açısından zengin yiyecekler yemek, bu tür taş geliştirme riskinizi azaltabilir. Yüksek oksalatlı gıdalar şunları arasında şunlar sayılabilir; patates cipsi, yer fıstığı, çikolata, ıspanak.
Ürik asit: Bu tip böbrek taşı ikinci en yaygın olanıdır. Gut, diyabet, obezite ve diğer metabolik sendromu olan kişilerde ortaya çıkabilirler.
Ürik asit taşları, idrar çok asidik olduğunda gelişir. Pürinler açısından zengin bir diyet, idrarın asitlik seviyesini artırabilir. Pürin, balık, kabuklu deniz ürünleri ve et gibi hayvansal proteinlerde bulunan renksiz bir maddedir.
Strüvit: Bu taş türü çoğunlukla idrar yolu enfeksiyonu (İYE) olan kişilerde oluşur. Bu taşlar büyük olabilir ve idrar yolunda tıkanıklığa neden olabilir.
Strüvit taşları böbrek enfeksiyonundan kaynaklanır. Altta yatan bir enfeksiyonu tedavi etmek, strüvit taşlarının gelişimini önleyebilir.
Sistin: Dünya çapında yaklaşık 7.000 kişiden 1’inde sistin böbrek taşı görülür. Sistin taşı genetik bozukluğu olan hem erkeklerde hem de kadınlarda görülebilir. Bu tür taşlarda vücutta doğal olarak bulunan bir asit olan sistin neden olur.
Böbrek Taşının Sebep Olduğu Semptomlar
Böbrek taşları şiddetli ağrıya neden olabilir. Taş üreterlerden aşağı doğru hareket etmeye başlayana kadar böbrek taşı belirtileri ortaya çıkmayabilir. Bu şiddetli ağrıya renal kolik denir. Sırtınızın veya karnınızın bir tarafında hissettiğiniz ağrı böbrek taşına işaret ediyor olabilir.
Erkeklerde ağrı kasık bölgesine yayılabilir. Renal kolik ağrısı gelir ve gider, ancak yoğun olabilir. Renal kolik olan kişiler huzursuz olma eğilimindedir.
Böbrek taşlarının diğer semptomları şunları içerebilir:
> idrarda kan (kırmızı, pembe veya kahverengi idrar)
> kusma
> mide bulantısı
> renksiz veya kötü kokulu idrar
> titreme
> ateş
> sık idrara çıkma ihtiyacı
> az miktarda idrar yapmak
Böbrek taşı küçük olduğu durumda, taş idrar yolunuzdan geçerken herhangi bir ağrı veya semptomunuz olmayabilir.
Böbrek Taşlarının Oluşum Nedenleri
Böbrek taşları en çok 20 ile 50 yaş arasındaki kişilerde görülür. Farklı faktörler taş geliştirme riskinizi artırabilir. Beyaz ten rengi olan insanların siyahi ten renkli insanlardan daha fazla böbrek taşı olma olasılığı daha yüksektir.
Cinsiyet de böbrek taşı risk faktörlerindendir. Amerikan Ulusal Diyabet ve Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü’ne (NIDDK) göre kadınlardan daha fazla erkekler böbrek taşı geliştiriyor.
Aile bireylerinde böbrek taşı öyküsü olması da böbreklerinizde taş oluşma riskini artırabilir.
Diğer risk faktörleri şunları içerir:
> dehidrasyon
> obezite
> yüksek düzeyde protein, tuz veya glikoz içeren bir diyet
> hiperparatiroid durumu
> gastrik bypass ameliyatı
> kalsiyum emilimini artıran inflamatuar bağırsak hastalıkları
> triamteren diüretikler, nöbet önleyici ilaçlar ve kalsiyum bazlı antasitler gibi ilaçlar almak
Böbrek Taşları Nasıl Tedavi Edilir?
Taş tedavisi, taşın türüne göre şekillendirilir. İdrar süzülebilir ve değerlendirme için taşlar toplanabilir.
Günde altı ila sekiz bardak su içmek idrar akışını artırır. Susuz kalmış veya şiddetli mide bulantısı ve kusması olan kişilerin intravenöz sıvılara ihtiyacı olabilir.
Böbreklerdeki Taşı Kırma
Ekstrakorporeal şok dalgası litotripsi, büyük taşları kırmak için ses dalgalarını kullanır, böylece taşlar üreterlerden mesanenize daha kolay geçebilirler.
Bu prosedür rahatsız edici olabilir ve hafif anestezi gerektirebilir. Karın ve sırtta morarma, böbrek ve yakın organlarda kanamaya neden olabilir.
Tünel Cerrahisi (Perkütan Nefrolitotomi)
Bir cerrah sırtınızda açtığı küçük bir kesi ile böbrekteki taşları çıkarır. Bu işlem böbrek taşı ameliyatı olarak adlandırılır. Şu durumlarda bu prosedüre ihtiyaç duyabilir:
> taş tıkanıklığa ve enfeksiyona neden oluyor veya böbreklere zarar veriyor
> taş normal yollarla atılamayacak kadar büyük
> ağrı yönetilemez
Üreteroskopi
Üreterde veya mesanede bir taş sıkıştığında, doktorunuz onu çıkarmak için üreteroskop adı verilen bir alet kullanabilir.
Üretra içine kamera takılı küçük bir tel sokulur ve mesaneye girilir. Doktor daha sonra taşı yakalamak ve çıkarmak için küçük bir kafes kullanır. Taş daha sonra analiz için laboratuvara gönderilir.
Acı Yönetimi ve İlaç Tedavisi
Böbrek taşı düşürmek ağrı ve rahatsızlığa neden olabilir. Doktorunuz bu ağrıları ve semptomları azaltmaya yardımcı olması için asetaminofen veya ibuprofen gibi reçetesiz satılan bir ağrı kesici almanızı önerebilir.
Şiddetli ağrı için doktorunuz ayrıca ek ilaçlar da reçete edebilir veya ketorolak (Toradol) gibi bir anti-inflamatuar ilaç enjekte edebilir.
Sıcak bir banyo veya duş almak veya etkilenen bölgeye bir ısıtma yastığı uygulamak da dahil olmak üzere diğer doğal yöntem de semptomlardan kısa süreli rahatlama sağlayabilir.
