Kalça ekleminde bulunan femur başının, pelvisin yuvasından (asetabulum) dışarı çıkması durumudur. Bu durum, doğuştan veya sonradan gelişebilen bir eklem bozukluğu olarak bilinir. Kalça çıkığı, genellikle hareket kısıtlılığı, ağrı ve kalça ekleminin normal işlevini yerine getirememesi gibi sorunlara yol açar.
Çıkık Belirtileri Nelerdir?
Bir eklem çıkığı, eklemi oluşturan kemiklerden birinin normal konumundan kaymasıdır. Çıkık genellikle ani bir travma, düşme, çarpma veya aşırı zorlanma sonucu meydana gelir. Bu durum oldukça acı verici olabilir ve derhal tıbbi müdahale gerektirir. Çıkık belirtileri, etkilenen eklem bölgesine ve çıkığın şiddetine göre değişiklik gösterebilir,.
Çıkığın en belirgin belirtisi şiddetli ağrıdır. Eklemin yerinden kayması, çevre dokuların, kasların ve sinirlerin zarar görmesine neden olur. Bu da yoğun ve ani bir ağrıya yol açar. Ağrı, hareket ettikçe daha da artabilir ve eklemi hareket ettirmek zorlaşır.
Çıkık sonrası etkilenen eklemde belirgin bir şişlik ve morarma meydana gelir. Bu durum, eklemi çevreleyen dokuların zarar görmesi ve kan toplanması nedeniyle oluşur. Çıkık meydana gelen bölgede dokunmaya karşı hassasiyet artar.
Çıkık olan eklem, normal görünümünden farklıdır. Eklem yerinden çıktığı için gözle görülebilir bir deformasyon oluşur. Örneğin, omuz çıkığında omuz eklemi aşağıya doğru yer değiştirir ve omuzun normalden daha aşağıda olduğu fark edilir.
Çıkık olan eklem, hareket ettirilemez hale gelir. Eklemi hareket ettirmek zorlaşır veya imkânsız hale gelebilir. Çıkığın bulunduğu bölgeye göre kişi, ilgili bölgeyi kullanmakta ciddi zorluk yaşar. Bu belirtilerden biri bile ortaya çıkarsa hemen doktora gidilmelidir.
Kalça Çıkığı Neden Olur?
Kalça çıkığı, femur başının pelvisteki asetabulum denilen yuvadan çıkması durumudur. Bu durum, doğuştan ya da sonradan kazanılan nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Kalçada çıkık nedenleri arasında doğuştan gelen faktörler ve travmatik olaylar yer alır.
Gelişimsel kalça displazisi, çıkığın en yaygın doğuştan gelen nedenidir. Bu durum, bebeklik döneminde kalça ekleminin düzgün bir şekilde gelişmemesiyle ortaya çıkar. Bazı bebeklerde, femur başı asetabuluma tam oturmaz ve bu da kalça ekleminin düzgün çalışmamasına neden olabilir.
Gelişimsel kalça displazisi, özellikle kız bebeklerde, ailede bu sorunun görülmesi durumunda daha sık rastlanır. Doğum pozisyonu (makat gelişi gibi) da çıkık riskini artırabilir.
Yetişkinlerde kalçada çıkık genellikle ciddi travmalardan kaynaklanır. Yüksek enerjili kazalar, düşmeler, spor yaralanmaları ya da darbeler çıkığa yol açabilir. Alınan darbeler, kalça ekleminin aşırı zorlanmasına ve yerinden çıkmasına neden olabilir. Kalça eklemi oldukça sağlam bir yapıya sahip olduğundan, travma genellikle ciddi bir kuvvet gerektirir.
Bazı hastalıklar veya eklem bozuklukları da eklemin zayıflamasına neden olabilir. Bu durum, eklemi daha savunmasız hale getirerek çıkık riskini artırabilir. Kalça ekleminde oluşan kronik rahatsızlıklar da çıkığın bir diğer nedenleri arasında yer alır.
Kalça çıkığı, erken tedavi ile kontrol altına alınabilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde doktora başvurulmalıdır. Böylece çıkık ilerlemeden daha kolayca tedavi edilebilir.
Kalça Çıkığı Tanısı ve Tedavisi Nasıl Yapılır?
Doğru ve zamanında tanı koyulması gereken ciddi bir eklem rahatsızlığıdır. Özellikle doğuştan gelen kalça çıkıkları erken fark edilmezse, ilerleyen yaşlarda kalıcı sorunlara yol açabilir. Tanısı ve tedavi yöntemleri, hastanın yaşına, çıkığın şiddetine ve eklem yapısına bağlı olarak değişir.
Ttanısı genellikle fiziksel muayene ve görüntüleme yöntemleriyle yapılır. Erkenden belirlenmezse, yürürken aksama veya anormal hareketlerle fark edilebilir. Fiziksel muayenede doktor, bebeğin kalça eklemlerini kontrol ederek hareket değerlendirir.
Gelişimsel kalça displazisinde Ortolani ve Barlow manevraları adı verilen özel testler yapılır. Yetişkinlerde ise travmaya bağlı kalça çıkıklarında doktor, hastanın şikayetlerine ve hareket kısıtlılığına dayanarak tanı koyar. Kesin tanı için röntgen, ultrason ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır.
Doğuştan gelen kalça çıkıklarının tedavisinde genellikle Pavlik bandajı gibi ortopedik cihazlar kullanılır. Bu cihazlar, femur başını doğru konumda tutarak eklemin normal gelişimini sağlar. Erken dönemde fark edilip tedavi edilmezse cerrahi müdahale gerekebilir.
Travmatik kalça çıkıklarında, eklem yerine manuel olarak yerleştirilir. Ardından rehabilitasyon süreci başlar. Eklemin stabilitesi sağlanamazsa veya eklemde kalıcı hasar varsa, cerrahi gerekebilir.
Kalça çıkığı tanısı ve tedavisinde erken müdahale büyük önem taşır. Özellikle bebeklerde, kalıcı eklem sorunlarının önlenmesi için erken teşhis tedavi sürecini olumlu etkiler.
