Bizler diyetisyeniz. Sofranıza dokunuyoruz.
Alışveriş listenize, çocuklarınızın beslenme çantasına, gebeliğinizin ilk sabah bulantısına, babanızın tansiyonuna, annenizin kolesterolüne…
Günlük hayatın sıradan gibi görünen anlarına öyle incelikle temas ediyoruz ki aslında sağlığın tam merkezindeyiz (1,2).
Bugün 6 Haziran.
Yani, bilimi insan hayatına sevgi ve özenle dokunan, sağlığımızın görünmez kahramanları diyetisyenlerin günü.
Diyetisyenlik; yalnızca zayıflamak isteyenlere liste vermekten ibaret değildir. Bu meslek, çocukların büyüme eğrilerini izlemek, gebelikte bebeğin gelişimine destek olmak, yaşlı bireylerin kemik sağlığını korumak, insülin direnciyle savaşan bir bireyin motivasyonuna ortak olmak ve bazen de yalnızca iyi bir dinleyici olmaktır.
Bugün, her yaşta insanın yaşam kalitesine katkı sağlayan, hastalıkların hem öncesinde hem tedavisinde görev alan, toplumu bilinçlendiren bu mesleği, tüm yönleriyle anlatmak istiyorum. Çünkü bizler, sadece bir “diyet listesi” hazırlamıyoruz. Hayata dokunuyoruz.
Diyetisyen Kimdir?
Diyetisyen; üniversitelerin Beslenme ve Diyetetik bölümünden mezun olmuş, bireylerin yaş, cinsiyet, yaşam şekli, hastalık durumu ve fizyolojik gereksinimlerine göre bireyselleştirilmiş beslenme planı hazırlayan sağlık profesyonelidir (3,5). Aynı zamanda hastalıkların tedavisinde tıbbi beslenme desteği sağlar, sağlığın korunması ve geliştirilmesi için eğitim ve danışmanlık yapar.
Diyetisyen, yalnızca makroları ve kalorileri hesaplamaz. Aynı zamanda biyokimya bilir, endokrinolojiye hâkimdir, büyüme-gelişme, metabolizma ve psikoloji arasındaki ilişkiyi gözeterek öneride bulunur. Bir annenin süt salınımından bir çocuğun demir emilimine, bir ergenin beden algısından yaşlı bir bireyin D vitamini eksikliğine kadar tüm bu süreçlerde aktif görev alır.
Diyetisyenin Görev ve Sorumlulukları
Diyetisyenin çalışma alanları oldukça geniştir. İşte görevlerinden bazıları:
- Kişiye Özel Beslenme Danışmanlığı
Her birey benzersizdir. Diyetisyen, kişisel özelliklere göre planlanan beslenme programlarıyla bireyin ideal sağlığına ulaşmasına yardımcı olur. Bu, yalnızca kilo vermek değil; kilo almak, kas kazanmak, enerji düzeyini artırmak veya kronik yorgunluğu yönetmek de olabilir.
- Hastalıklarda Tıbbi Beslenme Tedavisi
Diyetisyenler, diyabet, hipertansiyon, insülin direnci, tiroit hastalıkları, PKU, çölyak, böbrek yetmezliği gibi hastalıkların yönetiminde medikal tedaviye eşlik eden beslenme tedavisini planlar (8). Hedef, hastalığı beslenme yoluyla kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmaktır.
- Anne-Çocuk ve Gebe Beslenmesi
Hamilelikte annenin beslenmesi bebeğin ilk hücresini oluşturur. Folat, iyot, demir, DHA gibi mikrobesinlerin doğru zamanda doğru miktarda alınması hem annenin sağlığını korur hem bebeğin sağlıklı doğup büyümesini destekler (6). Emzirme döneminde süt miktarını artırmak, lohusalıkta iyileşmeyi hızlandırmak yine diyetisyenin ilgi alanına girer.
Çocuklarda ise büyüme-gelişme takibi, demir eksikliği anemisinin önlenmesi, D vitamini yeterliliği, iştahsızlık ya da seçici yeme gibi sorunların yönetiminde diyetisyen rehberliği kritik rol oynar.
- Hormonal Dengenin Sağlanması
Polikistik Over Sendromu (PCOS), tiroit bozuklukları, insülin direnci gibi hormonal bozukluklar diyetle doğrudan ilişkilidir (7). Bu tablolar yalnızca medikal tedaviyle değil, aynı zamanda beslenme müdahaleleriyle de iyileşir. Diyetisyen, bu dengenin sağlanmasında hekimle birlikte çalışarak multidisipliner bir rol üstlenir.
- Toplum Beslenmesi ve Kurumsal Planlama
Okullarda, hastanelerde, kreşlerde, yurtlarda ve fabrikalarda toplu beslenme sistemleri kurmak, menü planlamak ve hijyen-denetim süreçlerini yönetmek de diyetisyenin görevleri arasındadır (4). Gıda güvenliği, enerji-mikrobesin dengesi ve hijyen kurallarının uygulanması halk sağlığı açısından çok değerlidir.
Diyetisyenliğin Toplumdaki Yeri
Toplumda sağlıklı yaşam bilincinin artmasıyla birlikte diyetisyenlerin rolü daha çok görünür olmaya başladı. Ancak hâlâ “biraz kilo verince gelirim” algısı yaygın. Oysa diyetisyen; hastalanmadan önce devreye girmesi gereken bir uzmandır. Tıpkı dişlerimizi çürütmeden fırçalamamız gerektiği gibi, beslenme düzenimizi de bozulmadan korumalıyız.
Çocuklara okul öncesi dönemde beslenme eğitimi vermek, ergenlerde yeme bozukluklarını erken fark etmek, anne adaylarına gebelik öncesinde doğru mikrobesin desteğini sağlamak, yaşlı bireylerde sarkopeniyi önlemek… Tüm bunlar ancak düzenli diyetisyen takibiyle mümkündür.
Toplumun bu konuda bilinçlenmesi ve diyetisyenlere sadece “kilo verdiren uzman” değil, sağlığın rehberi olarak bakması büyük önem taşır.
Diyetisyenler Günü Neden Kutlanır?
6 Haziran, Türkiye’de Beslenme ve Diyetetik alanında akademik eğitim veren ilk kurum olan Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümünün kuruluş yıldönümüdür. Bu tarih, aynı zamanda ülkemizde modern anlamda diyetisyenlik mesleğinin doğduğu gündür (5).
Bu gün, meslektaşlarımızın değerini anmak, yaptıkları katkıları görünür kılmak ve kamuoyunu bilgilendirmek adına anlamlıdır. Çünkü sağlık sisteminde görünmez ama olmazsa olmaz bir parçayı temsil ederiz.
Geleceğin Mesleği: Diyetisyenlik
Gelişen bilimsel veriler, artan kronik hastalık oranları ve beslenme kaynaklı sağlık problemleri diyetisyenlik mesleğini gelecekte daha da vazgeçilmez kılacaktır.
Yapay zekâdan genetik testlere kadar birçok yeni teknolojiyi yorumlayabilen, prebiyotik, probiyotik, mikrobiyota, glisemik indeks gibi kavramlara hâkim, aynı zamanda empati kurabilen çok yönlü bir diyetisyen profili, geleceğin sağlık sisteminin bel kemiği olacaktır (7,9).
Aynı zamanda; sürdürülebilir beslenme, iklim krizi, gıda israfı gibi küresel sorunlarla mücadelede de diyetisyenlerin sorumluluğu büyüktür. Çünkü sağlıklı birey, sağlıklı toplum; sağlıklı toplum ise sağlıklı bir gezegen demektir.
Son Sözüm: Meslektaşlarım İyi ki Varsınız
Bizler, insanların hayatına besinlerle dokunuyoruz.
Bir annenin “Sütüm arttı!” dediği anın sevinciyle,
Bir çocuğun “Boyum uzamış!” diye heyecanlandığı gelişmeyle,
Bir danışanın “İlk defa aç kalmadan sağlıklı hissettim” demesiyle güç buluyoruz.
Mesleğimizin bilimsel temelini koruyarak, insan sevgisini hiç kaybetmeden, aynı kararlılıkla çalışmaya devam edeceğiz.
Bugün, başta canım arkadaşım Derya Idkin, değerli hocalarım Dilem Sakaryalı, Deniz Bolcocuk ve Gözde Kemal olmak üzere; sınıf arkadaşlarım, iş arkadaşlarım ve akademisyenlerden sahada çalışan tüm profesyonellere kadar, mesleğini benim gibi aşkla ve sevgiyle yapan tüm meslektaşlarımın Diyetisyenler Günü’nü yürekten kutluyorum.
İyi ki bu mesleğin bir parçasıyız. İyi ki diyetisyeniz.
6 Haziran Diyetisyenler Günümüz kutlu olsun!
Dyt. Melina Ezgi Tosun
Kaynakça
- Türkiye Diyetisyenler Derneği (TDD) – www.tdd.org.tr
- World Health Organization (WHO). Nutrition. https://www.who.int/health-topics/nutrition
- Academy of Nutrition and Dietetics (AND). What is a Registered Dietitian Nutritionist (RDN)? https://www.eatright.org/
- T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü – Beslenme ve Fiziksel Aktivite Dairesi Başkanlığı
- Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü
- Koletzko B., et al. (2014). Nutritional care of preterm infants. World Review of Nutrition and Dietetics.
- Gibson, G.R., et al. (2017). The concept of the gut microbiome in health and disease. Nutrition Reviews.
- American Diabetes Association. (2023). Standards of Medical Care in Diabetes.
- Mahan, L.K., Escott-Stump, S., Raymond, J.L. (2020). Krause’s Food & the Nutrition Care Process. Elsevier.
- Turconi, G., et al. (2008). Role of nutrition in the prevention of chronic diseases: focus on cardiovascular disease. Nutrition, Metabolism & Cardiovascular Diseases.
Kaynak: bihaber.tr
